گروه امداد با یک بالگرد به کمک کوهنوردان می‌رود و امیری نیز گروه را مدیریت می‌کند. با کمک بالگرد، کوهنوردان پیدا و مصدومان منتقل می‌شوند، اما هنگام انتقال برانکارد یکی از مصدومان به بالگرد، سر امیری به ملخ‌های بالگرد برخورد می‌کند. شدت برخورد به قدری زیاد بوده که سر مدیرکل ستاد مدیریت بحران استان از تن جدا می‌شود. این حادثه مردادماه امسال رخ داد تا بار دیگر نارسایی‌های استفاده از امداد هوایی را گوشزد کند. نبود بالگردهای تخصصی و کمبود نیروی متخصص، چالش اصلی در این زمینه به شمار می‌رود. باید پذیرفت که استفاده از تجهیزات هوایی هنوز در ایران توسعه پیدا نکرده است و نهادهای دولتی در تلاشند تا از بالگردهای محدود موجود، به هر نحو بهره ببرند.
استفاده از بالگرد در فعالیت‌های غیرنظامی از چند دهه پیش در کشورهای توسعه‌یافته رواج داشته است، اما هنوز در ایران در آغاز راه قرار دارد. مسافت زیاد شهرها و مراکز درمانی از مناطق دوردست، نبود مراکز مجهز پزشکی در بسیاری از نقاط کشور، کوهستانی و خطرناک‌بودن مسیر دسترسی به برخی از مناطق کشور و سرعت کم آمبولانس در جاده‌های پرترافیک، از دلایلی محسوب می‌شود که استفاده از بالگرد را گریزناپذیر کرده است. یکی از موارد مهم، استفاده از بالگرد امدادرسانی است و در این میان جمعیت هلال احمر ایران سال‌هاست در ماموریت‌های گوناگون از بالگرد استفاده می‌کند.
مراکز اورژانس و فوریت‌های پزشکی شهرهای بزرگ ایران نیز در چند سال گذشته به این فکر افتاده‌اند که از بالگرد استفاده کنند. آتش‌نشانی و راهنمایی‌و‌رانندگی نیز به تازگی در فعالیت‌های خود از بالگرد استفاده می‌کنند. در نوروز امسال، پلیس راهنمایی و رانندگی در برخی محورها، با بالگرد جاده‌های کشور را کنترل می‌کرد. چند روز پیش، با بازگشایی مدارس نیز بالگرد پلیس راهنمایی و رانندگی در استان مازندران به بررسی هوایی وضع جاده‌ها و نظارت بر خودروهای خاطی پرداخت. در سازمان حفاظت محیط‌زیست هم از یک فروند بالگرد استفاده می‌شود. آشیانه تنها بالگرد این سازمان در استان کردستان قرار دارد و از بالا مراقب وضع جنگل‌های منطقه است.
استفاده از بالگرد به قدری جذاب است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان غربی نیز اعلام کرده است می‌خواهد با 2 بالگرد، نخستین آژانس هوایی کشور را تاسیس کند. قرار است این سازمان با بودجه‌ای 2 میلیارد تومانی، 2 بالگرد سبک و سنگین بخرد و علاوه بر گردشگری، در زمینه اطفای حریق در مراتع و جنگل‌ها، فوریت‌های پزشکی، تصادف‌ها و حوادث، بازدیدهای فنی و مهندسی از طرح‌های عمرانی و خدمات کشاورزی و آموزشی از آنها استفاده کند. حسن امامی، معاون سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی استان، فواصل زیاد اماکن دیدنی آذربایجان غربی را دلیل راه‌اندازی آژانس هوایی می‌داند.
بالگردهای غیرتخصصی
با این‌که سازمان محیط‌زیست و سازمان میراث فرهنگی استفاده از بالگرد را در برنامه خود گنجانده‌اند، هنوز بیشترین استفاده غیرنظامی از بالگرد در ایران، به کارهای امدادی اختصاص دارد. هلال احمر در میان نهادهای دیگر بالگردهای بیشتری در اختیار دارد. تا 2 سال پیش، هلال احمر 8 فروند بالگرد داشت که 5 فروند آنها از نوع 205 یک‌موتوره و 3 فروند دیگر «آی‌ام17» دوموتوره بود. آخرین خرید بالگرد برای هلال‌احمر به سال 83 مربوط می‌شد. این سازمان هنوز به 10 بالگرد دیگر نیاز داشت. دولت در سال 86 بودجه‌ای برای خرید 10 بالگرد اختصاص داد که ماه‌ها تامین اعتبار نشد.
سرانجام هلال‌احمر توانست در سال 87 با بودجه‌ای که در اختیار گرفت، 5 بالگرد از روسیه بخرد و از این تعداد، 2 بالگرد به ایران تحویل شد. اما مشکل اینجاست که این بالگردها قابلیت کافی برای فعالیت‌های امدادی ندارند. علیرضا پرند، معاون وقت سازمان هلال‌احمر پیش از ورود 2 بالگرد روسی، گفته بود: «هیچ‌یک از بالگردهای هلال‌احمر قابلیت پرواز استاندارد در ارتفاعات زیاد و روی آب را ندارد که این وضع امداد هوایی را با مشکل مواجه ساخته است.» وی افزود: «با توجه به حادثه‌خیزی کشور و نیاز روزافزون به امکانات و تجهیزات امدادرسانی، امداد هوایی هلال‌احمر به 8 فروند هلی‌کوپتر ANSAT نیاز دارد که دوموتوره و دارای قابلیت بسیار خوبی برای پرواز روی دریا و ارتفاعات زیاد است.» به گفته وی، بالگردهای ویژه امداد حدود 10 تا 12 میلیارد تومان قیمت دارندبا این حال دکتر غلامرضا معصومی رئیس اورژانس کشور خاطر نشان می‌کند که به‌دلیل تحریم‌های اعمال شده، اکنون خرید هر یک از آنها 30 میلیارد تومان هزینه در بر دارد.
کمبود متخصص
به گفته مهیار مقیمیان، نجاتگر جمعیت هلال‌احمر، بالگردهای امداد به 3 نوع اورژانس، امداد در کوهستان و امداد در جاده تقسیم می‌شود. او به «همشهری» می‌گوید: «در کشور ما بیشتر از یک نوع بالگرد امدادی استفاده نمی‌شود.» به گفته وی، یکی از مشکلات اصلی استفاده از بالگردهای هلال‌احمر، نبود پد پروازی است. پد پروازی جای مناسبی است که بالگرد می‌تواند روی زمین بنشیند و بلند شود. مقیمیان می‌افزاید: «مشکل دیگر استفاده از بالگرد در امداد هوایی ایران، نبود نیروی تخصصی جوان است.
اغلب خلبانان بالگردهای هلال‌احمر، بازنشسته نیروی زمینی یا هوایی ارتش هستند که البته مهارت بسیار بالا و تجربه زیادی دارند، اما به هر حال جوان نیستند. بنابر این حتی اگر تعداد بالگردهای هلال‌احمر افزایش یابد، نیروی متخصص که بتواند بالگرد را هدایت کند، به سختی تامین خواهد شد.» این نجاتگر که خود در نوروز امسال، سرپرست یکی از گروه‌های امداد هوایی هلال‌احمر بوده است، می‌گوید: «در سال‌های اخیر تلاش شده است که نیروهای داخل بالگردها حتما درجه نجاتگر داشته باشند و نجاتگرها هم با اصول امداد هوایی کاملا آشنا باشند.» هلال‌احمر ایران اکنون 9 قطب امداد هوایی را در استان‌های گوناگون مشخص کرده است که درصورت نیاز به استان مجاور خود نیز خدمات خواهند رساند.
بالگرد اجاره‌ای
علاوه بر هلال‌احمر، اورژانس‌های هوایی نیز نیاز زیادی به بالگرد دارند. اورژانس هوایی تا‌کنون در شاهرود و تهران راه‌اندازی شده است. دلیل انتخاب شاهرود پس از تهران این بود که به‌عنوان وسیع‌ترین شهرستان ایران شناخته شده است. اورژانس هوایی این شهر در بیمارستان امام حسین(ع) مستقر شده و اکنون با یک بالگرد اجاره‌ای از نیروی انتظامی فعالیت می‌کند. دکتر علی‌اکبر اعظمی، رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، در این باره به «همشهری» می‌گوید: «از مهر 85 که اورژانس هوایی آغاز به کار کرد تا‌کنون حدود 300 ماموریت امدادی در این مرکز انجام شده است و در این مدت 700 بیمار و مصدوم اغلب بدحال، به مراکز درمانی منتقل شده‌اند. 42 درصد آنها نیاز به جراحی فوری داشته‌اند و 21 درصدشان نیز به آی‌سی‌یو فرستاده شده‌اند.» استفاده از بالگرد برای اورژانس شاهرود ساعتی 5/2 میلیون تومان هزینه دارد و تنها محدودیت آن نبود امکان پرواز در شب است.
اعظمی می‌گوید: «بالگرد، به‌خصوص در زمستان در مناطقی مانند حسین‌آباد کالپوش که 3 تا 4 متر برف می‌آید، بسیار مفید است، چون به آسانی 3 تا 6 مصدوم را می‌تواند به مراکز درمانی منتقل کند.» به گفته وی، مسیر 3 تا 4 ساعته، با بالگرد در 25دقیقه طی می‌شود. بی‌شک تا زمانی که بالگردهای اورژانس هوایی اجاره‌ای باشد، نمی‌توان چشم‌انداز این بخش مهم از فعالیت‌های امدادی را چندان روشن ارزیابی کرد. این در حالی است که نبود یا کمبود بالگردهای تخصصی غیرنظامی فقط به اورژانس محدود نمی‌شود بلکه سازمان آتش‌نشانی، سازمان محیط‌زیست و... نیز در صف انتظار دریافت بودجه برای خرید بالگرد نوبت گرفته‌اند.
